شهید مرتضی افراز در سالروز ولادت امیرالمومنین حضرت علی(ع) مصادف با سیزدهم رجب سال 1386 هجری قمری(مقارن با 1343 هجری شمسی) در شهر دزفول به دنیا آمد. وی در خانواده ای کم درآمد و با فقر و تنگ دستی به دنیا آمد و از آن جا که به تربیت وی بسیار اهمیت می دادند، او را با اسلام و قرآن آشنا نمودند.
او آماده تحصیلات شد و ابتدایی را با نمرات خوبی به پایان رسانید. این شهید عشق و علاقه وافری به نماز و مسائل دینی داشت و با بودن جلسات قرائت قرآن در منزل همچنین رفتن به جلسات مسجد این خواسته و علاقه به دینش را جامعه عمل می پوشاند.
در سال سوم راهنمایی بود که انقلاب شروع شد و به همراهی برادران و سایر دوستان به مبارزه علیه طاغوت پرداخت. حتی بعضی از شب ها دیر وقت به خانه می آمد که یا در جلسات قرائت قرآن و مسجد و یا درگیری مزدوران رژیم بود.
بعد از پیروزی انقلاب هم در جلسه قرائت قرآن مسجد آیت الله منتظری فعالیت می کرد و با شروع جنگ تحمیلی هم ابتدا در بسیج عشایر بود و سپس در جبهه های نبرد حق علیه باطل حضور پیدا کرد.
با آغاز جنگ در سال های ابتدایی از همان دوران دبیرستان به جبهه رفت و هم زمان با خواندن درس به جنگ با دشمن بعثی پرداخت.
در همان حال در سال آخر تحصیلات متوسطه در کنکور سراسری شرکت نمود و در رشته ادبیات دانشگاه جندی شاپور اهواز(شهید چمران) پذیرفته شد. از همان ابتدای ورودش به دانشگاه از آن جا که روح او با تعالیم اسلامی و زهد و تقوی گره خورده بود از بعضی نابسامانی ها و اوضاع بد و غیر اسلامی دانشگاه از جمله عدم رعایت کامل اخلاق اسلامی، عدم وجود ملاک صحیح در گزینش دانشجو و نیز نبودن معنویت کافی در دانشگاه شکوه و شکایت می کرد. وی هم زمان با تحصیل در دانشگاه، حضور در جبهه را نیز ادامه داد و علاوه بر آن از انجام کارهای فرهنگی در دانشگاه نیز غافل نبود. دوستانش گفته اند وی در مناسبت های مذهبی مقالاتی را تهیه و در کلاس، به دانشجویان همکلاسی اش ارائه می نموده است.
با وجود این که مدت کمی در دانشگاه حضور داشت اما دوستان و حتی بعضی اساتید خاطرات زیادی از او به یاد دارند. از جمله یکی از اساتید ابراز می دارند که شهید مرتضی افراز اولین و بیش ترین کسی بود که در مورد مناسبت های مذهبی مقاله نوشته و در کلاس درس می خوانده اند و با این حال مصرانه از استاد می خواسته اند که نمره ای برای او در نظر نگیرند تا شاید مورد قبول حق واقع شود.
او نسبت به غیبت حساس بود و اگر در مجلسی غیبت می شد، صریحا تذکر می داد. نماز شبش نه در خانه و نه در جبهه ترک نمی شد. در خانه شب ها که برای نماز شب برمی خواست به پشت بام می رفت تا کسی بیدار نشود.
دوشنبه ها و پنج شنبه ها را روزه می گرفت، حتی در روزهای گرم تابستان و بر شرکت در عزاداری ائمه(ع) مداومت داشت و به دیگران توصیه می کرد شرکت در این مجالس را فراموش نکنند. صله رحم و دیدار از خویشاوندان را جدی می گرفت.
او همیشه خوش رو و گشاده رو بود و تبسمی پر معنا بر لب ها داشت و آن چنان اخلاق و رفتار مخلصانه و صادقانه داشت که در همان برخورد اولیه هرکسی را مجذوب خویش می نمود. خصوصیت بارز او که در همان وهله ی اول برخورد مشاهده می شد صداقت و خلوص و پاکی نیت و سادگی و بی آلایشی او بود که برای تمام دوستانش می توانست درسی بزرگ باشد و این گونه هم بود. او همه را مجذوب رفتارها و اخلاق خود می کرد. او اغلب اوقات آیاتی از قرآن مجید و اشعاری عرفانی را زمزمه می کرد و بدین طریق دوستانش در هنگام ملازمت با او از او کسب فیض می نمودند. به خاطر داریم که کسی از او گله و شکایتی کرده باشد. چه در زمان حیاتش و چه بعد از شهادتش همه از او به خوبی یاد کرده و می کند. او چهره ای نورانی و عرفانی داشت و به وضوح عشق و علاقه وافر به شهادت و رسیدن به لقاءالله در او نمایان بود. او برای خانواده اش دلسوزی مهربان، برای دوستانش معلمی بزرگ و برای همه الگو و نمونه ای بارز از جهت خصوصیات خداگونه بود. او که همیشه سعی می کرد از نظر معنوی، فکری، مادی و... خانواده اش را بی نصیب نگذارد و تلاش زیادی در این رابطه می کرد، با این حال از درس خواندن و جهاد در راه خدا که هر دو از خصلت های مردان خدا هستند هم غافل نبود. در هنگام حضورش در جبهه دوستان او خاطرات فراوانی از عبادات شب و تلاش های روزش بازگویی می کنند.
شهید مرتضی هنگام تحصیل در دانشگاه نیز به یاد جبهه و جنگ بود و او که تشنه فعالیت در راه خدا و شهادت بود طاقت نیاورد و دوباره در تعطیلات میان ترم به سوی جبهه شتافت و بالاخره هم در عملیات پیروزمندانه بدر در بیست و هفتم اسفند سال 1363به خواسته دیرینه خود که البته همیشه خود را نالایق آن می دانست یعنی شهادت دست یافت.
